زنده‌گی نامه محترم شيخ الحدیث قضاوت پوه دکتور نور محمد ثاقب وزیر ارشاد، حج و اوقاف
اوایل زنده‌گی
شیخ الحدیث محترم مولوی نورمحمد ثاقب ولد مرحوم حاجی سردارخان ولد نادر ولد میرحسن ولد سیداحمد ولد نوراحمد می باشد،
محترم ثاقب صاحب (57) سال قبل در سال 1342 هجری شمسی در ولایت سمنگان ولسوالی خلم در منطقه تاشقرغان چشم به جهان گشود، وبعد از سن دوسالگی همراه خانواده خویش در قریه (شیخان) قلعه حسن خان پایان ولسوالی بگرامی ولایت کابل مسکن گزین گردیدند و از قوم دولت زی می باشد.
تعلیمات ابتدائی:
موصوف تعلیمات ابتدایی را در قریه خویش، شوربازار کابل، اطراف کابل مانند: قلعه لقمان، قلعه احمدخان، سرای خواجه، نزدیک استالف قریه خواجه حسن، قرباغ و غیره فراه گرفته است.
تعلیمات متوسط:
موصوف در آواخر حکومت سردار محمد داؤد یعنی در سال 1356 هجری شمسی برای ادامه تحصیل به کشور پاکستان رفته و در مدارس مختلف صوبه سرحد و صوبه پنجاب پاکستان مانند:
دارالعلوم اسلامیه عربیه ګجرات، دارالعلوم اسلامیه عربیه رستم، دارالعلوم احناف میرزو ـ شبقدر، دارالعلوم اسلامیه عربیه ټل، مدرسه انوارالعلوم ګوجرانواله، جامعه دارالعلوم حقانیه اکوړه خټک و دیگر مدارس تعلیمات دینی را فرا گرفت و به سبب داشتن ذکاوت فوق العاده و ذهن عالی از سوی استادان خویش لقب «ثاقب» را دریافت نمود.
جهاد و هجرت:
نامبرده در پهلوی فراگیری تعلیمات دینی در دوران جهاد در ولایات مختلف افغانستان مانند: کابل، ننگرهار و کونر در جبهات متعدد به گونه مسلحانه جهاد نموده و درمواردی هم زخم های شدیدی برداشته و مشقت های زیادی را متحمل گردیده است. بخاطر نجات از تجاوز قشون سرخ(اتحاد جماهیر شوروی) خانواده موصوف در سال 1359 هجری شمسی به کشور پاکستان هجرت نمود.
فراغت و مرتبة الشرف:
محترم ثاقب در سال 1363 ه ش مطابق 1404 ه ق، مصادف به 1984 میلادی از دوره حدیث(دوره کلان) در جامعه دارالعلوم حقانیه اکوره ختک، ازنزد بانی این دارالعلوم و سابق استاذ الحدیث دارالعلوم دیوبند بقیة السلف شیخ الحدیث حضرت مولانا عبدالحق رحمه الله و شیخ الحدیث مفتی اعظم حضرت مولانا مفتی محمدفرید رحمه الله و زبدة الاتقیاء استاذ الحدیث حضرت مولانا فضل الهی رحمه الله فارغ گردیده است که در امتحان دوره حدیث وفاق المدارس العربیة به فضل خداوند متعال در سطح پاکستان اول نمره گردید و اعزاز مرتبة الشرف را بدست آورد. (الحمدلله حمداً کثیراً) در این امتحان نه تنها از چهار صوبه پاکستان، آزاد کشمیر و افغانستان بلکه فضلاء و فارغین بیشتر از ده، کشور عربی و عجمی اشتراک نموده بودند
قابل یاد آوریست که موصوف در هنگام فراغت (21) ساله بود.
استاذان:
محترم ثاقب صاحب در تمام ادوار فراگیر ی علوم دینی (40) استاد داشت که اکنون اکثر ایشان وفات شده اند و تعداد کم ایشان در قید حیات بسر می برند. استادان موصوف چه در افغانستان و چه در پاکستان الحمدلله همه علمای کرام جیّد و برجسته بودند که از کمالات علمی و معنوی ایشان خاطرات زیادی همرای ثاقب صاحب موجود است.
تدریس:
نامبرده بعد از فراغت به تدریس علوم آغاز نمود، در سال اول تدریس خویش در دارالعلوم اسلامیه عربیه تل کتاب های بزرگ مانند: صدریٰ، مسلّم الثبوت، میبذي (شرح الحکمة)، ملا حسن، سُلّم العلوم و غیره را تدریس می نمود.
در سال دوم تدریس در همان دارالعلوم برعلاوه از کتب بزرگ معقولات و منقولات، کتاب های موقوفةٌ علیها(دوره خورد) نیز شامل تدریس شان شدند، که درهمین سال از طرف دارالعلوم از دوره خورد: بیضاوی شریف و مشکوة شریف برای موصوف سپرده شد.
سال سوم و چهارم تدریس را نامبرده در دارالعلوم هاشمیه باړه به انجام رسانید، درهمان جا در سال دوم که برابر به سال چهارم تدریس بود ، برعلاوه از تدریس کتب بزرگ فنون و کتب دوره خورد، به تدریس کتب دوره حدیث(دوره کلان) هم شروع نمود، و در همین سال از طرف دارالعلوم فوق الذکر از دوره کلان ابوداود شریف برایش نیز سپرده شد.
بعداً (6) سال مُسَلسل یعنی سال های پنجم، ششم، هفتم، هشتم، نهم و دهم در جامعه اسلامیه محمدیه حرکت انقلاب اسلامی افغانستان تدریس نمود، که همیشه کتب بزرگ فنون، کتب دوره خورد و کتب دوره کلان شامل تدریس وی بود.
درسال یازدهم برای بار دوم در دارالعلوم هاشمه باړه به تدریس بسیار ممتاز و فوق العاده پرداخت و سال دوازدهم تدریس وی در دارالعلوم حقانیه امینیه جلوزو بود، که بعد از آن تحریک اسلامی طالبان افغانستان آغاز شد.
نامبرده برعلاوه سال های تعلیمی، در ایام رخصتی سه ماهه نیز به طور دوامدار تدریس می نمود، که دوره های تفسیر قرآن عظیم الشان، دوره های کتب علم المیراث، دوره های علم العروضی و القوافی و دوره های کتب علم الریاضی در آن انجام شد، و تعداد کثیر طلباء از تدریس موصوف بهره برده و استفاده زیاد نمودند، و در سال اخیر دوره علم الریاضی(750) تن از طلباء در دوره شامل بودند و آنها یکجا به درس نزدشان می نشستند.
شاگردان:
شیخ الحدیث محترم الحاج مولوی نورمحمد ثاقب هزاران شاگرد را تدریس و تربیت نموده، در جمله شاگردان وی تعداد زیادی از فضلاء و مدرسین شامل بودند که در بین آنها بعضی شیوخ احادیث نیز موجود بودند، شاگردان نامبرده در مناطق مختلف افغانستان، پاکستان و دیگرکشور ها موجود اند، که بخاطر حفاظت شریعت و اشاعت علم دین خدمات مؤثری را انجام میدهند.
سعادت ادای حج:
نامبرده در سن 26 سالگی درسال 1368 ه ش جهت ادای فریضه حج بیت الله عازم عربستان سعودی گردیده و سعادت زیارت حرمین شریفین را حاصل نمود و درجریان این سفر مبارک از برخی اماکن مقدسه و مقامات تاریخی عربستان سعودی دیدن بعمل آورد.
سند امتیازی افتاء:
با درنظر داشت لیاقت و استعداد والای موصوف به تاریخ 12 اسد سال 1372 ه ش مطابق به 14 صفر المظفر سال 1414ه ق برابر به سوم اگست سال 1993 میلادی از طرف شیخ الحدیث و مفتی اعظم دارالعلوم حقانیه اکوړه خټک محترم حضرت مولانا مفتی محمد فرید صاحب رحمه الله سند عالی و امتیازی افتاء برای ثاقب صاحب اعطاء گردید
خلافت در سلوک و طريقت:
محترم مفتی مولوی نورمحمد ثاقب در سلوک و طریقت خلافت را حاصل نموده است، بعداز سپری نمودن مراحل طریقت به تاریخ 16 قوس سال 1373 ه ش مطابق به 5 رجب المرجب سال 1415 ه ق و برابر به هفتم ماه دسمبر سال 1994 میلادی از طرف شیخ الحدیث و شیخ الطریقت حضرت مولانا مفتي محمدفرید رحمه الله برای وی اجازه
و سند خلافت درطریقه نقشبندیه اعطاء گردید. که بعداز مدتی در سه طریقه دیگر(چشتیه، قادریه و سهرودیه) هم خلیفه شد.
وظایف و مسئولیت ها در دور اول حاکمیت امارت اسلامی:
۱ــ سرپرست و رئیس عمومی دارالافتاء مرکزي:
محترم مفتی مولوی نورمحمد ثاقب به تاریخ 20 صفر المظفر سال 1417 ه ق مطابق 15 سرطان سال 1375 ه ش برابر به 6 جولای سال 1996میلادی بحیث سرپرست دارالأفتاء مرکزی در کندهار تعین و مقرر گردید و بعد از مدتی به تاریخ 10 رجب المرجب سال 1417 ه ق مطابق به 30 عقرب سال 1375 ه ش برابر به 20 نومبر سال 1996میلادی بحیث رئیس عمومی دارالأفتاء مرکزی تعیین گردید.
۲ــ معاونيت قضائی ستره محکمه:
موصوف برعلاوه از ریاست عمومی دارالأفتاء مرکزی فقط سه روز بعد به تاریخ 13 رجب المرجب سال 1417 ه ق مطابق به 3 قوس سال 1375 ه ش برابر به 23 نومبر سال 1996 میلادی به اساس فرمان امیر المؤمنین بحیث معاون قضائی ستره محکمه نیز تعیین گردید.
۳ــ صلاحيت مستقل در عزل، نصب و تبديل تمام قضات محاکم حوزه جنوب غرب :
برعلاوه وظایف فوق الذکر به تاریخ 29 صفرالمظفر سال 1418 ه ش مطابق به 15سرطان سال 1376 ه ش برابر به 6 جولای سال 1997 میلادی صلاحيت کامل ستره محکمه در بخش عزل، نصب و تبديل تمام قضات محاکم حوزه جنوب غرب برای موصوف سپرده شد.
۴ــ بحیث قاضی القضات و رئیس ستره محکمه:
محترم مفتی مولوی نورمحمد ثاقب به تاریخ 12 ذوالقعدة الحرام سال 1418 ه ق مطابق به 19حوت سال 1376 ه ش برابر به 10 مارچ سال 1998 میلادی به اساس فرمان خاص امیرالمؤمنین ملا محمد عمر مجاهد رحمه الله بحیث قاضی القضات و رئیس ستره محکمه تعیین گردید، که تا آخر حاکمیت امارت اسلامی به همین وظیفه باقی مانده بود.
۵ ــ عیار نمودن و برابر ساختن قانون اساسی و ساير قوانين کشور در روشنايی اصول و احکام شريعت:
تحت ریاست قاضی القضات و رئیس ستره محکمه وقت محترم ثاقب صاحب از طرف علمای کرام برجسته کشور ، قانون اساسی افغانستان و سایر قوانین و مقررات در روشنایی اصول و احکام شریعت اسلامی بررسی گردید و مطابق به شریعت و مذهب حنفی ترتیب و تصویب شد.
به تاریخ 25صفر المظفر سال 1419 ه ق از طرف عالیقدر امیر المؤمنین فرمان صادر گردید که همه قوانین و مقررات کشور تحت ریاست ستره محکمه از نظر علمای کرام گذرانیده شود، مواد غیر شرعی و غیر مذهبی از آنها حذف گردد و بعداز منظوری مقام امارت اسلامی در جریده رسمی نشر گردد.
بادرنظرداشت فرمان فوق علمای کرام جید افغانستان از سراسر کشور جمع گردیده و تحت ریاست قاضی القضات و رئیس ستره محکمه شورای علمای جید کشور در ارگ برگذار گردید.
به تاریخ 8 ربیع الآول سال 1419 ه ق مطابق به 11 سرطان سال 1377 ه ش برابر به 2 جولای سال 1998 میلادی شورای علمای جید به کار آغاز نمود و طی 16 روز جلسات پیهم در حرم سرای و قصر گلخانه ارگ شورای علماء جید کار خویش را موفقانه به انجام رسانید.
تسجیل و اعلان استقلال قوه قضائیه کشور:
از اثر سعی مستمر وهمه جانبه قاضی القضات و رئیس ستره محکمه آن وقت محترم مولوی نورمحمد ثاقب به اساس فتوی شرعی شماره 585 دارالأفتاء تاریخ 24 شوال المکرم سال 1420 ه ق و بادرنظر داشت مصوبه شماره 424 تاریخ 8 ذوالقعدة الحرام سال 1420 ه ق شورای عالی ستره محکمه، به فرمان شماره 64 امیرالمؤمنین مؤرخ 11 ذوالقعدة الحرام 1420 ه ق مطابق به 28 دلو سال 1378 ه ش برابر به 17 فبروری سال 2000 میلادی استقلال قوه قضائیه در ردیف قوه اجرائیه(ریاست الوزراء) و قوه مُقنّنه تسجیل و اعلان گردید.
تقديرنامه درجه اول از طرف مقام امارت اسلامی:
محترم ثاقب صاحب به تاریخ 13 رجب المرجب 1421 ه ق مطابق به 19 میزان سال 1379 ه ش برابر به 10 سپتمبر سال 2000 میلادی بادرنظرداشت تطبیق کامل و مؤثر پالیسی های امارت اسلامی افغانستان در بخش قوه قضائیه، فعال ساختن محاکم بالای علماء مدرسین و کدرهای مطمئن ومتعهد، اصلاح خوب در امور قضائی و به میان آوردن توحید مرافق قضائی، از طرف مقام امارت اسلامی به تقدیرنامه درجه اول مفتخر گردید.
درجه قضاوت پوه:
محترم مولوی نورمحمد ثاقب از طرف کمیسیون مؤظف تثبیت درجه کادر قضایی بادر نظر داشت معیارهای اصولی و قانونی به درجه نهایی کادر قضایی(قضاوت پوه) تثبیت شده، که به تاریخ 26 ربیع الثانی سال 1419 ه ق مطابق 27 اسد سال 1377 ه ش از طرف امارت اسلامی افغانستان درجه فوق الذکر تائید و منظور گردید.
مرتبه دکتورا:
به اساس داشتن سندهای عالی، شخصیت علمی و انجام خدمات شایان برای موصوف سویه علمی(دکتورا) تثبیت گردید، که به تاریخ 24 ماه محرم الحرام سال 1420 ه ق مطابق 20 ثور سال 1378 ه ش برابر به 10 می سال 1999 میلادی با اشتراک نمایندگان وزارت تحصیلات عالی، وزارت معارف، ریاست عمومی اکادمی علوم، ستره محکمه، وزارت عدلیه، وزارت اطلاعات و کلتور و پوهنتون کابل از سوی کمیسیون تثبیت سویه علمی علمای کرام بادرنظرداشت سند عالی وفاق المدارس العربیة که در امتحان دوره کلان آن اشتراک نموده بود و در آن امتحان فضلاء بیش از (10) کشور عربی و عجمی نیز اشتراک داشتند، و ثاقب صاحب موفق به کسب نمره اول این امتحان گردید و هم بادر نظرداشت داشتن سند عالی و امتیازی تخصص در افتاء و همچنان با درنظرداشت هفت سال تدریس کتب احادیث دوره کلان، وی بر علاوه درجه ممتاز لیسانس، درجه ممتاز ماستری به درجه دکتورا نیز تثبیت گردیده و سند دکتورا برایش اعطاء شد.
سفرهای خارجی:
دکتور قضاوت پوه محترم مولوی نورمحمد ثاقب به کشورهای ذیل سفر کرده است:
هنګري ( مجارستان )، قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و پاکستان.
نامبرده در جریان سفر هنګری با نمایندگان کشور های هالند، جرمنی، ایټالیا، اتریش، بلجیم،افریقا جنوبی، مصر، ایران، هندوستان و غیره به طور جداگانه ملاقات و گفتگو مُفصّل نمودند.
اکثر متصدیان بست های عالی ربته تشکیلاتی دور اول حاکمیت امارت اسلامی از شاگردان موصوف بودند:
شاگردان محترم دکتور قضاوت پوه الحاج مولوی نورمحمد ثاقب در دور اول حاکمیت امارت اسلامی در بست های مهم وعالی ربته ملکی و نظامی مصروف اجرای وظایف بودند، که در آن رئیس الوزراء همان وقت و معاون او، یک تعداد از وزیران و اعضای کابینه، معینان بسیاری از وزارت ها، تعداد از رئیسان تنظیمه، بعضی از قوماندانان قول اردوها، اکثر قوماندانان فرقه ها، مسئولین میادین هوایی، اکثر رؤسای محاکم و قاضیان، بسیاری از والیان و قوماندانان امنیه و غیره رؤسای بزرگ شامل بودند.
وظایف و مسئولیت ها بعد از سقوط دور اول حاکمیت امارت اسلامی:
۱ــ رکنيت شورای رهبری امارت اسلامی افغانستان :
بعداز تجاوز صلیبی امریکا و ناتو بر کشور عزیزما افغانستان و سقوط حاکمیت امارت اسلامی، زمانی که امارت اسلامی درحال نظم گیری مجدد بود، شورای رهبری امارت اسلامی تشکیل گردید. که به روز سه شنبه 17 ربیع الثانی 1424 ه ق مطابق 27 جوزا سال 1382 ه ش برابر به 17 جون سال 2003 میلادی شیخ الحدیث مفتی مولوی نورمحمدثاقب بحیث رکن شورای رهبری امارت اسلامی افغانستان تعیین گردید.
۲ــ ریاست عمومی کمیسیون دعوت و ارشاد امارت اسلامی افغانستان:
سه شنبه اول صفر المظفر سال 1430 ه ق مطابق به 8 دلو سال 1387 ه ش برابر به 27 جنوری سال 2009 میلادی محترم شیخ ثاقب صاحب بر علاوه از رکنیت شورای رهبری بحیث رئیس عمومی کمیسیون دعوت و ارشاد امارت اسلامی افغانستان نیز تعیین گردید.
۳ــ ریاست عمومی کمیسیون تعلیم و تربیه و تحصیلات عالی امارت اسلامی افغانستان:
چهار شنبه 5 شعبان المعظم سال 1432 ه ق مطابق به 15 سرطان سال 1390 ه ش برابر به 6 جولای سال 2011 میلادی موصوف به حیث رئیس عمومی کمیسیون تعلیم و تربیه و تحصیلات عالی امارت اسلامی افغانستان تعیین گردید.
۴ــ ریاست عمومی کمیسیون دارالإفتاء مرکزی، مجالس فقهی و تخصصات امارت اسلامی افغانستان
و مشاور خاص امیرالمؤمنین در بخش امور دینی:
پنج شنبه 2 جمادی الثانیة سال 1440 ه ق مطابق به 18 دلو سال 1397 ه ش برابر به 7 فبروری سال 2019میلادی محترم شیخ ثاقب صاحب به حیث رئیس عمومی کمیسیون دارالإفتاء مرکزی، مجالس فقهی و تخصصات امارت اسلامی افغانستان و مشاور خاص امیرالمؤمنین در بخش امور دینی تعیین گردید.
قابل یاد آوریست که شیخ الحدیث مفتی مولوی نورمحمدثاقب در زمان اجرای وظایف و مسئولیت های فوق سلسله تدریس را هم دوامدار نگهداشته است، که بعضی دروس آن از کتاب های علمی نایاب و دروس صحیح
البخاری بود و به قسم سیمینار ها برای علمای کرام اصول و ضوابط افتاء را تدریس میداد.
و درعین حال امور تحریر و تألیف را به پیش می برد.
تأليفات و تصنيفات:
۱. تُراث العلماء الحَنفَیّة في اُصُول الحدیث وعُلُومه، که در این کتاب در علم اصول حدیث از علمای احناف یکهزار (۱۰۰۰ ) تألیفات را جمع نموده است. ( مطبوع است).
پیش از طبع این کتاب، به شکل مضامین سلسله وار در مجله های « الحق » و « دُرَرالفرید» نشر گردیده است.
۲ــ درس صحیح البُخاري، پنج صد (۵۰۰ ) صفحه (کمپوز غیر مطبوع ).
۳ــ علم اُصُول الحدیث ( مُصطلح الحدیث )، ( مُرتّب غیر مطبوع ).
۴ــ اقسام و انواع علم اُصُول حدیث، که دو قسمت آن در مجله های « الحق » و « دُرَر الفرید» نشر گردیده است.
۵ ــ شأن الامام أبي حنیفة في الحدیث ( مُسوّده ).
۶ . بدر الفتاوی فی الفقه الحنفي، پنج ( ۵ ) جلد، فتاوای دارالافتاء مرکزی به رهبری ایشان و با تجدید نظر و تصحیح دقیق وی، که سه جلد آن به چاپ رسیده و دو جلد دیگر آن تحت چاپ است.
۷ ــ مسائل نادره مُهمّه، مسائل و فتاوای یادداشت های مطالعاتی ترتیب شده، تقریباً در (7) جلد ( مُسوّده ).
۸ ــ مصباح الاهتداء في اُصُول الافتاء ( مُسوّده ).
۹. اُصُول، ضوابط و آداب افتاء، مباحث و موضوعات ارائه شده توسط نامبرده در سمینارهای ماهانه مجالس فقهی مرکزی برای امیران مجالس فقهی ساحوی(مجموعه).
۱۰ ــ فضیلة الفقه وشأن الفقهاء ( مُسوّده ).
۱۱ ــ کتاب متعلق تصوف و بیعت ( مُسوّده ).
۱۲ ــ کتاب در رابطه به نوعیت و کیفیت تألیف و تصنیف، پنج صد ( ۵۰۰ ) صفحه( مُسوّده ) .
۱۳ ــ حالات زندگی موصوف، که از سال ۱۴۰۴هـ ق، مطابق ۱۹۸۴میلادی به تحریر آن آغاز شده، و ( ۶۰ ) صفحه فهرست آن آماده شده است و بالای بقیه کار جریان دارد ( مُسوّده ).
۱۴ ــ نقش موصوف در تحریک و امارت اسلامی، یادداشت های اجمالی در چهارصد و نزده (419) صفحه (مُسوّده).
۱۵ ــ تقریر ملا جلال و میر زاهد، که در بین علماء و طلباء متداول است و هزاران نسخه آن در بازارها فوتوکاپی شده است.
۱۶ ــ تقریر سلّم العلوم، که در بین علماء و طلباء متداول است و هزاران نسخه در بازار ها فوتوکاپی شده است.
همچنین از موصوف بر کتابهای متعدد مُقدّمه های مبسوط، تقاریظ، مضامین علمی و تحقیقی به چاپ رسیده است.
و نیز سخنان و بیانات علمی، جهادی و سیاسی ایشان که در جلسات، اجتماعات، شورا ها و مصاحبه ها با رادیوها، روزنامه ها و آژانس ها و در دیگر موارد ارایه گردیده است، در صدها روزنامه، مجله، رساله و کتاب به چاپ رسیده است.
بحیث وزیر ارشاد، حج واوقاف در دور دوم حاکمیت امارت اسلامی افغانستان:
روز یکشنبه مؤرخ 20 محرم الحرام سال 1443ه ق مطابق به 7 سنبله 1400 ه ش برابر به 29 اگست سال 2021 میلادی به اساس فرمان محترم امیرالمؤمنین، شیخ الحدیث دکتور مولوی نور محمد ثاقب به حیث سرپرست وزارت ارشاد، حج واوقاف تعیین گردید.
سپس طی محفل بزرگ که اعضای شورای رهبری امارت اسلامی نیز در آن حضور داشتند توسط شیخ الحدیث مولوی عبدالحکیم حقانی به روز پنج شنبه مورخ 2 صفر المظفر سال 1443 ه ق مطابق 18 سنبله سال 1400 ه ش برابر با 9 سپتمبر سال 2021 میلادی بحیث سرپرست وزارت ارشاد، حج و اوقاف به کارمندان و منسوبین آن وزارت رسماً معرفی گردید.
والسلام
مجله پیام حقنمایش همه
