تاریخچه وزارت ارشاد، حج و اوقاف

به اساس ضرورت مبرم جامعه افغانی و تصمیم حکومت وقت مبنی بر ایجاد اداره ای تحت عنوان اداره عالی اوقاف برای اولین بار در سال 1349 هجری شمسی به صفت تصدی غیر انتفاعی عام المنفعه در مربوطات وزارت جلیله عدلیه تأسیس و استقامت های کاری آن را مسایل و موضوعاتی چون: (ثبت و راجستر املاک و جایداد های وقفی، استرداد و بدست آوردن املاک و جایداد های وقفی، اموال منقول وغیر منقول اماکن متبرکه، مزارات، تنظیم امور و انسجام مساجد و غیره) تشکیل داده که در یک تعمیر کرایی و اقع مکروریان اول به فعالیت آغاز نمود.

رئیس افتخاری اداره عالی اوقاف شخص اعلیحضرت محمد ظاهر شاه پادشاه وقت و رئیس عامل آن سید حکیم کمال کټوازی بود که امور مربوطه این اداره عالی در ولایات توسط څارنوال ها به پیش برده می شد.

این اداره در سال 1352 هجری شمسی بعد از تغیر رژیم شاهی به جمهوری منحل و صرف با بقای دو مدیریت عمومی اوقاف و مدیریت عمومی حج به تشکیل صدارت عظمای وقت مدغم گردید. در سال 1357 محترم زین الله "منلی" به صفت رئیس عامل آن تقرر حاصل نمود.

در سال 1358 هجری شمسی این اداره ارتقاء و بنام ریاست شؤون اسلامی مسمی گردید که در رأس آن دوکتور سعید افغانی منحیث اولین رئیس شؤون اسلامی تعیین و توظیف گردید و در آن وقت تعمیر فعلی وزارت از بودجه شؤون اسلامی خریداری و ریاست شؤون اسلامی در آن جابجا گردید.

در سال 1362 هجری شمسی ریاست شؤون اسلامی به وزارت شؤون اسلامی ارتقاء نمود و عبدالولی "حجت" بحیث اولین وزیر شؤون اسلامی تقرر حاصل نمود، که بعد عبدالجمیل قریشی، صدیق "سیلانی"، عبدالغفور"باهر"، مولوی ارسلا "رحمانی" و سخی داد "فایز" به ترتیب بحیث وزیران شؤون اسلامی تقرر حاصل نمودند.

در سال 1376 هجری شمسی در زمان حاکمیت اول امارت اسلامی این وزارت تنزیل و بنام معینیت حج و اوقاف در تشکیل وزارت جلیله عدلیه مدغم گردیده که شورای علماء و روحانیون نیز در چوکات این معینیت فعالیت داشتند. هم چنان در دور  اول حاکمیت امارت اسلامی در سال 1378 هجری شمسی این معینیت بار دوم به وزارت حج و اوقاف ارتقاء نموده و مولوی عبدالشکور بحیث وزیر حج و اوقاف، سپس بطور مسلسل هر یک حافظ محب الله و سید غیاث الدین آغا من حیث وزرای این وزارت تقرر حاصل نمودند.

در سال 1381 هجری شمسی وزارت امر بالمعروف و نهی عن المنکر وقت به ریاست تنزیل و تحت عنوان ارشاد اسلامی در تشکیلات وزارت حج و اوقاف مدغم و این وزارت بنام وزارت ارشاد، حج و اوقاف مسمی گردیده و در رأس آن مولوی محمد حنیف "بلخی" بحیث وزیر ارشاد، حج و اوقاف، سپس محمد امین "ناصریار"، پوهاند نعمت الله "شهرانی"محمد صدیق "چکری"، دکتور محمد یوسف "نیازی"، فیض محمد "عثمانی"، مولوی عبدالحکیم "منیب" و  محمد قاسم حلیمی به صفت وزرای ارشاد حج و اوقاف تقرر حاصل نمودند.

بعد از حاکمیت دور دوم امارت اسلامی افغانستان

روز یکشنبه مؤرخ 20 محرم الحرام سال 1443ه ق مطابق به 7 سنبله 1400 ه ش برابر به 29 اگست سال 2021 میلادی شیخ الحدیث دکتور مولوی نور محمد ثاقب به اساس فرمان عالی القدر امیرالمؤمنین، به حیث سرپرست وزارت ارشاد، حج واوقاف تعیین گردید.

سپس طی محفل بزرگ که اعضای شورای رهبری امارت اسلامی نیز در آن حضور داشتند توسط شیخ الحدیث مولوی عبدالحکیم حقانی به روز پنج شنبه مورخ 2 صفر المظفر سال 1443 ه ق مطابق 18 سنبله سال 1400 ه ش برابر با 9 سپتمبر سال 2021 میلادی بحیث سرپرست وزارت ارشاد، حج و اوقاف به کارمندان و منسوبین آن وزارت رسماً معرفی گردید.                    

در تشکیل فعلی وزارت ارشاد، حج و اوقاف چهار معینیت  و  ریاست های:  دفتر مقام، مجمع علمی، اوقاف، حج فرضی، عمره و زیارت، ارشاد و انسجام امور مساجد، اطلاعات و آگاهی عامه، اداری و مالی،  منابع بشری، امور قراء، تفتیش داخلی، تدقیق و مطالعات علوم اسلامی، تعلیمات دینی و تدریب ائمه، احتساب،  حسینیه ها، مرکز اعتدال، تنظیم امور عرفان  و اماکن دینی، امور ارشادی زنان، پروژه ها و برنامه ها، ارتباط خارجه، نظارت و ارزیابی، پالیسی و پلان و آمریت های مستقل تدارکات و تکنالوژی شامل بوده و هریک بنابر استقامت های کاری و وظیفوی اجراات و خدمات را ارایه می دارند که در مجموع تمام فعالیت های این وزارت طی چهار برنامه( ارشاد، حج، اوقاف و اداری) به پیش برده می شود.

هکذا 34 ریاست ولایتی تحت نام ریاست های ارشاد، حج و اوقاف ولایات و دو  ریاست(روضه مبارک بلخ و خرقه مبارک کندهار) در تشکیل این وزارت شامل بوده که بطور نورمال فعالیت می نمایند، اکنون وزارت با داشتن تشکیل: برعلاوه از مقام وزارت، چهار معینیت، مشاوریت های داخل و خارج تشکیل، به تعداد(22) ریاست مرکزی و دو آمریت مستقل که جمعاً به تعداد (10386) نفر پرسونل به شمول ائمه و خطبای مساجد و واعظین تکایا و حسینیه ها در سراسر کشور فعالیت دارد.